Wat ging er vooraf aan de schadeclaim ?
Op 30 september 2019 heeft de Minister voor Rechtsbescherming het startsein gegeven voor een grootschalig verdiepend onderzoek naar de gang van zaken rond afstand en adoptie in Nederland in de periode 1956-1984 en het aanmeldpunt binnenlandse afstand en adoptie geopend. Betrokkenen bij afstand en adoptie in de jaren 1956 – 1984 konden hun verhaal delen bij het aanmeldpunt en hiermee deelnemen aan het onderzoek dat uitgevoerd wordt door het Verwey Jonker Instituut (VJI).
Gaandeweg de uitvoering van het onderzoek ontdekten aanmelders dat het aanmeldpunt de, door hen verstrekte, zeer gevoelige, persoonsgegevens niet verwerkte conform de wettelijke verplichtingen van de Algemene Verordening Gegevensverwerking (AVG). Verslagen werden niet automatisch teruggelegd ter correctie bij aanmelders. Als een aanmelder het verslag, na herhaalde verzoeken kon inzien, bleken grove fouten in verslagen te staan. De anonimiteit van de aanmelders werd niet gewaarborgd, verslagen bleken bij het Ministerie van Justitie en Veiligheid en FIOM (Federatie van Instellingen voor de Ongehuwde Moeder en haar Kind) bewaard te worden zonder medeweten en toestemming aanmelders.
Op 9 november 2021 heeft Minister Dekker besloten het onderzoek te stoppen. Het onderzoek is met name gestopt vanwege het opzeggen van het vertrouwen door belangengroepen en belanghebbenden wiens privacy op grote schaal was geschonden.
Na het stopzetten van het onderzoek zijn alle gegevens die het Ministerie van Justitie en Veiligheid zonder toestemming verwerkte en bewaarde, vernietigd. Wat er gebeurd is met de gegevens die bewaard zijn op andere plekken dan bij het Ministerie van Justitie en Veiligheid is tot heden onbekend.
Vanwege deze privacy schendingen hebben Stichting VIZ en Stichting DNA (De Nederlandse Afstandsmoeders) een verzoek tot schadevergoeding ingediend voor een bedrag van € 2.000,- per persoon, namens alle aanmelders/betrokkenen bij het onderzoek Binnenlandse aftand en adoptie 1956-1984.
Wat ging er mis ?
Enkele voorbeelden.
- Bij het onderzoek werden zeer gevoelige persoonsgegevens verwerkt zoals medische gegevens of er sprake was van verstandelijke beperkingen, gegevens over seksualiteit zoals seksueel geweld, gegevens over levensovertuiging, religie.
- Zodra men zeer gevoelige persoonsgegevens verwerkt moeten er extra beveiligingsmaatregelen getroffen worden zodat de gegevens zorgvuldig en veilig verwerkt worden. Dit is niet gebeurd, de gegevens waren niet beveiligd.
- Bij het verwerken van zeer privacygevoelige gegevens moet er op de juiste wijze toestemming gevraagd worden aan de personen wiens gegevens verwerkt worden. Er is geen juiste toestemming gevraagd om deze zeer gevoelige gegevens te verwerken. De gegevens zijn in strijd met de wet verzameld, verwerkt en bewaard.
- Veel aanmelders verkeerden in de veronderstelling dat hun informatie/verhalen bij het Verwey Jonker Instituut bewaard werden. De verhalen werden echter op verschillende plekken bewaard en waren toegankelijk voor diverse medewerkers. Bij FIOM zowel interne als externe ingehuurde medewerkers, bij het Ministerie van Justitie en Veiligheid hadden eveneens diverse medewerkers toegang tot deze gevoelige persoonsgegevens.
- Aanmelders werden niet geïnformeerd over de wijze waarop hun gegevens verwerkt werden en welke rechten zij hadden om gegevens in te zien of op te vragen.
Waarom een bedrag van € 2.000,- ?
Tot vandaag zijn er diverse rechterlijke uitspraken geweest waarbij voor privacy schendingen van € 250,- tot € 2.500,- is toegekend aan gedupeerden. Wij vinden dat de kwetsbaarheid van de groep, de zeer gevoelige persoonsgegevens, het onderwerp van het onderzoek en het verwijtbaar handelen van de overheid redenen zijn om een minimaal bedrag van € 2.000,- aan schadevergoeding te vragen per gedupeerde.
Wat is er gebeurd na het indienen van de claim?
- 27 september 2021 is de claim in persoon overhandigd aan Minister van Rechtsbescherming Sander Dekker tijdens een overleg met VIZ en DNA. In dit gesprek zei VIZ en DNA het vertrouwen in het onderzoek op.
- 21 december 2021 reageert het Ministerie van Justitie en Veiligheid, bij monde van de landsadvocaat. De landsadvocaat verklaart namens het Ministerie van Justitie en Veiligheid dat de Minister pas in gesprek wil als er bewijs is dat Stichting DNA en VIZ mandaat heeft van alle 800 betrokkenen die schade geleden hebben. Mandaat betekend dat alle betrokkenen apart toestemming geven aan Stichting DNA en VIZ om namens hen het woord te voeren. Wij betreuren het zeer dat de Minister niet in gesprek wil treden. Om in gesprek te treden over een schadevergoeding is geen mandaat nodig.
- 17 juni 2022 heeft minister voor Rechtsbescherming Frank Weerwind tijdens een commissievergadering over afstand en adoptie aan leden van VIZ toegezegd weer in gesprek te gaan over de ingediende claim.
- Op 4 april 2023 hebben wij bij een overleg met de projectgroep afstand en adoptie gewezen op de afhandeling van een datalek van GGD Noord Holland. De overheid heeft voor deze privacy schending bij de GGD aan 1250 gedupeerden een schadevergoeding van € 500,- aangeboden. Het Ministerie van Justitie en Veiligheid heeft toegezegd met deze informatie de claim nogmaals te bekijken. De gedupeerden van de GGD claim kunnen zelf beslissen. Het bedrag accepteren of zelf een procedure starten voor een hoger bedrag aan schadevergoeding.
Waarom eerst in gesprek met het Ministerie van Justitie en Veiligheid ?
Het betreft ongeveer 800 gedupeerden die hun meest intieme gegevens hebben gedeeld met het aanmeldpunt/overheid. Stichting VIZ en Stichting DNA willen dat aan alle gedupeerden een basisbedrag aan schadevergoeding wordt toegekend omdat veel gedupeerden niet de moed, energie en financiële middelen hebben om een procedure te starten tegen de overheid. Een juridische procedure kan vele jaren duren.
Wat gaan we doen als ons laatste verzoeken niet wordt ingewilligd?
Als ons laatste verzoek, met verwijzing naar het datalek van de GGD, niet wordt ingewilligd zullen we gaan procederen.
Deelname claim privacy schending.
Indien u tijdens het onderzoek informatie verstrekt heeft en/of uw verhaal vertelt heeft aan het meldpunt kunt u zich aansluiten bij de claim. U kunt dit doen door een email te sturen naar info@verledeninzicht.nl